Kasteel van Heers

Ontwerp van een masterplan en de begeleiding van de uitvoering ervan

In het zuiden van Haspengouw ligt het laatgotische Kasteel van Heers dat vanaf het einde van de 20ste eeuw totaal verkrot geraakt. Vrijwilligers van het burgerinitiatief Heerlijk(heid) Heers ijveren voor het behoud van het kasteel en in 2021 wordt het domein door de Vlaamse regering aangekocht. Met het masterplan zetten we nu de eerste krijtlijnen uit voor een duurzaam toekomstig gebruik en een betekenisvolle activering van de site. Zo kan het kasteeldomein evolueren naar een levendige bron van kennis en inspiratie, dat zichzelf in stand kan houden én creëren we een sterke identiteit.

We gaan op zoek naar een vorm van ontmoeten voor de groep van enthousiaste vrijwilligers en onderzoeken hoe dit doorontwikkeld kan worden naar een manier om de site met grote betrokkenheid van deze mensen in ere te herstellen. Een participatief traject is sterk ingebed in het hele proces dat geen klassiek masterplanproces is met een vast eindplan, maar een iteratief proces met ruimte voor experiment, trial and error dat gaandeweg groeit naar een open einde.

Oorspronkelijk waren het kasteel en het omliggende landschap sterk met elkaar verbonden. Dit evolueerde naar een site die volledig afgesloten is als een eiland in haar omgeving. De ambitie is om dit isolement te doorbreken met een masterplan dat focust op het ruimtelijke, het landschappelijke, de bouwtechnieken en de restauratie maar ook op het gemeenschapsvormend activeren en verbinden met het dorp, de nabije en verdere omgeving.

We onderzoeken hoe mens en natuur kunnen samenwerken in een soort van “boerennatuur” waarbij de biodiversiteit groeit en we de rol van de mens in de natuur herbekijken.
Ook de restauratie van de gebouwen wordt ingezet om nieuwe banden te leggen door een leerplek op te zetten rond restauratietechnieken. Een plek waar in samenwerking met scholen, cvo’s, nieuwkomers, … projectmatig in een “lerende werf” met ruimte voor experiment gewerkt wordt.
Op het gebied van duurzaamheid kunnen er grote sprongen gemaakt worden door het kasteel opnieuw te verbinden met haar omgeving en dus ook met fysieke netwerken zoals water, groen, energie, publieke ruimte en logistiek.

• opdrachtgever HERITA vzw
• locatie Heers
• datum 2023 - heden
• status Studie
• ism Architectenbureau Sabine Okkerse, Overlant Landschapsarchitecten, HO Gent
• studiebureau Mieco-effect bv, IDEA Consult, Bouwhistoricus Anneleen Cassiman